Muziek
Naar de invloed van muziek bij dementie is veel onderzoek gedaan. Daaruit komt naar voren dat die invloed enorm groot is. De belangrijkste verklaring hiervoor zit in de werking onze hersenen. Steeds meer hersencellen worden aangetast door de dementie. Daarom wordt de ‘samenwerking’ tussen de hersencellen die nog niet zijn aangetast steeds belangrijker. Belangrijke rol in deze samenwerking tussen hersencellen is weggelegd voor verbindingen in de hersenen. Muziek is samen met bewegen de belangrijkste 'aanjager' van nieuwe verbindingen in de hersenen
Wat zijn enkele andere effecten van muziek bij dementie?
- Dementie is een ingrijpend en emotioneel proces. Mensen met dementie bemerken steeds weer nieuwe dingen die lastiger worden of zelfs niet meer gaan. Muziek kan helpen bij een positievere stemming en zingeving.
- Initiatiefloosheid en faalangst horen onlosmakelijk bij dementie. Muziek kan ‘ongemerkt’ helpen dit te doorbreken.
- Bij dementie is op veel aspecten sprake van een constant proces van achteruitgang. Op één aspect is sprake van vooruitgang. Het gevoelsleven van mensen met dementie gaat erop vooruit. Muziek is emotie.
- Ongeveer een kwart van de mensen met dementie heeft naast de dementie ook last van depressies. Muziek werkt zowel preventief op depressies, als dat het helpt bij genezing van depressies.
- Bewegen is zo ongeveer het beste dat er is voor mensen met dementie. Muziek daagt uit tot bewegen.
- Muziek kan zorgen voor (nieuwe) ontmoetingen.
- Muziek zorgt voor gespreksstof.
- Muziek haalt herinneringen boven.
Luisteren en muziek maken
Uit het wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van muziek op het functioneren van mensen met dementie komt naar voren dat de effecten er zowel zijn als mensen met dementie naar muziek luisteren, als wanneer zij zelf muziek maken. Bij zelf muziek maken kunt u bijvoorbeeld denken aan zingen of een instrument bespelen. Niet voor niets zien we op steeds meer plekken in Nederland Alzheimerkoren of -bandjes waarin mensen met dementie actief zijn. Maar ook samen met bijvoorbeeld een kleinkind één op één muziek maken leidt vaak tot prachtige momenten. Ook in Assen wordt het nodige gedaan rond muziek en dementie, bijvoorbeeld in en vanuit het Odensehuis.
Maatwerk
Het onderzoek leert ons dat de impact van muziek het grootst is, als de muziek zoveel mogelijk aansluit bij de voorkeuren van iemand. Kiezen we voor klassiek, jazz, volksmuziek, Nederlandstalig, of nog een andere muziekstijl? En binnen zo’n stijl, wat zijn dan favoriete nummers?
Om de beleving van muziek zo groot mogelijk te laten zijn, is het van belang om regelmatig van muziekmomenten een ‘beleefmoment’ te maken. Stiltes en muziekbeleving elkaar laten afwisselen. Even het volume wat harder, juist samen met …., niet alleen luisteren maar ook maken, enz.
Kortom, ga samen met mensen met dementie op zoek naar dit maatwerk. En vergeet niet dat lol en plezier ook ontzettend belangrijk zijn om van muziek te genieten!
Voor het downloaden van de folder 'Muziek en dementie, Een krachtige verbinding', klik hier.
Wil je eens kennismaken met muziekbeleving? Dat kan vanaf 14 oktober 2025 op dinsdagochtenden in Podium Zuyderhaege. Zie voor meer informatie deze flyer.
Boeken
Over dementie en muziek zijn meerdere boeken geschreven. Bijvoorbeeld Singing in the brain van Erik Scherder waarin wetenschappelijke inzichten op een rij worden gezet. Of Muziek als bondgenoot bij dementie van Ignar Rip, een boek als gids voor muziek als ondersteuning bij dementie thuis.
Muziektherapeut
Muziek kan ook meer therapeutisch worden ingezet. Zowel binnen verpleeghuizen in Assen, als in de thuissituatie zijn muziektherapeuten actief. Meer informatie over muziektherapie vind je op de website van de Nederlandse Vereniging van Muziektherapeuten (NVvMT). Daar kan je ook vinden waar je een muziektherapeut kunt vinden.